Sống ảo, ảo bao nhiêu cho vừa: Bức tranh toàn cảnh về thời đại Internet

Iphone 11, 4.0, Youtube, Facebook,…những từ khóa trên chắc hẳn đã vô cùng quen thuộc với các bạn trẻ hiện nay. Chúng ta sống trong một thời đại công nghệ số phát triển, được tiếp xúc với những gì tiên tiến, hiện đại nhất. Thế giới mà chúng ta sống là thế giới phẳng, mọi người kết nối với nhau thông qua mạng Internet. Internet mang lại nhiều tiện ích nhưng cũng nhiều mối nguy cơ tiềm ẩn: kha khát sự nổi tiếng, sống ảo, trầm cảm, đặc biệt với những người trẻ tuổi, dễ đưa ra những quyết định sai lầm. Để không trở thành những chú cừu non của thời đại công nghệ, ta cần phải có một bản đồ chỉ dẫn. Và cuốn sách Sống ảo, ảo bao nhiêu cho vừa của nhóm tác giả Nam Lâm chính là một google map giúp chúng ta định vị bản thân, nhận diện các vấn đề của chính mình, vị trí mình chọn để tồn tại trong thế giới đó.

Cuốn sách này được viết bởi Nam Lâm, là bút danh của hai tác giả Hoài Nam và Lâm Hân. Hoài Nam hiện là biên tập viên, sống và làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra anh còn là nhà sáng lập và bình luận phim tại trang pancaohoainam.com, còn Lâm Hân là một nhà báo, biên tập viên. Nhiều tác phẩm truyện gắn của chị cũng được đăng tải trên báo Sinh viên Việt Nam. Đây là hai tác giả trẻ nên họ có sự năng động, nhiệt huyết, họ cập nhật xu thế của thời đại nhanh chóng và đem đến một góc nhìn mới mẻ, sáng tạo, độc đáo, thú vị về cuộc sống hiện đại. Cuốn sách Sống ảo, ảo bao nhiêu cho vừa mà hai tác giả kết hợp cho ra mắt, nói về bức tranh toàn cảnh thời đại Internet và cách con người ta-nhất là những bạn trẻ đang đối diện trước những biến động của thời đại như thế nào, chúng ta cần phâi làm gì để thích nghi trong thế giới rộng lớn này?,…Để gói gọn nội dung cuốn sách trong vài dòng chữ ngắn ngủi, nhà văn Dương Thụy- tác giả của cuốn Oxford thương yêu khi đọc cuốn sách đã nói rằng:

    Mỗi người chúng ta, dù ở thời đại nào, vẫn có nhu cầu căn bản nhất: được thấu hiểu và được yêu thương. Để được như thế, chúng ta chỉ có một cách là lắng nghe nhau. So với thời chưa có Internet, chúng ta đối diện ít hay nhiều hơn các vấn đề? Chúng ta có hạnh phúc hơn không? Sống ảo, ảo bao nhiêu cho vừa? là một cuốn sách để chúng ta cùng đọc, cùng suy ngẫm và cùng trả lời những câu hỏi của ngày hôm nay.

Phần 1: Nhận diện

Trong phần mở đầu, tác giả nêu ra một số vấn đề cần nhận diện: Hiện nay, Việt Nam là nước có dân số trẻ, các bạn trẻ được sinh ra và lớn lên trong thời đại công nghệ 4.0. Chúng ta có tư duy mở, hướng ngoại, tự do hơn trong suy nghĩ và hành động, điều đặc biệt có cái tôi cá nhân rất lớn, tất cả mọi việc chúng ta làm như cách chúng ta phối đồ, cover nhạc, đăng ảnh trên FB, instagram,… cũng chính là để khẳng định dấu ấn riêng mình. Chúng ta khẳng định mình không chỉ qua giao tiếp đời thường mà bằng cả những kênh truyền thông. Dần dần, những cái mà con người thể hiện trên mạng xã hội thu hút sự quan tâm mọi người, họ trở nên nổi tiếng và tìm thấy cơ hội ngay từ kênh truyền thông của mình. Nó tạo ra những nghề nghiệp mới, mở ra một không gian mới, người trẻ được trải nghiệm, khám phá và làm giàu cho bản thân. Điều đó tạo ra thuận lợi nhưng cũng là một khó khăn với người trẻ. Chúng ta sống và giao tiếp trong thế giới ảo nhiều hơn. Không phải hiếm khi chúng ta đi ngoài đường, nhìn những quán café, quán ăn có nhiều nhóm tụ tập ngồi cùng một bàn nhưng không ai nói với ai câu nào mà chỉ chăm chú nhìn điện thoại. Cảm xúc con người dần trở nên chai sạn, chúng ta trở nên cô độc giữa biển người đông đúc. Để vượt qua những thử thách ấy, chúng ta cần phải nhìn nhận bản thân mình một cách công bằng, học cách thay đổi để phù hợp với thế giới, hòa nhập với cộng đồng, cân bằng giữa dấu ấn cá nhân và tính tập thể, hòa nhập chứ không hòa tan và điều quan trọng nhất là chúng ta cần trở thành phiên bản tốt hơn của bản thân mình.

    Nếu vẫn còn chần chừ e dè trước một cơ hội học tập hay làm việc mới, chỉ vì lo ngại không phù hợp, ta nên đưa ra một quyết định đơn giản: quăng mình vào dòng chảy. Hãy tự đặt mình vào những môi trường khác nhau, học hỏi và tồn tại ở đó, và dần dần, trở thành những phiên bản tốt hơn của chính mình.

Mặt khác, để tồn tại trong môi trường số, nơi cơ hội bộc lộ tính cách và khẳng định năng lực bản thân chia đều cho tất cả, bất kì ai cũng phải nắm được trong tay vũ khí cần thiết: thương hiệu cá nhân. Thương hiệu cá nhân trở thành mỗi bận tâm hàng đầu của giới trẻ.Thương hiệu chính là nhãn hiệu gắn thêm yếu tố tâm lí, sự tin tưởng, ngưỡng mộ,…những yếu tố này giúp nhãn hiệu có một chỗ đứng nhất định. Vậy thương hiệu cá nhân chính là câu trả lời trực tiếp cho câu hỏi bạn là ai trong mắt người khác?  Sống trong thời đại công nghệ, mỗi cá nhân đều có thể tạo ra thương hiệu riêng mình, chúng ta cần phải bắt lấy thời cơ, nâng tầm ảnh hưởng , tạo ra sức hút. Nhưng tạo ra thương hiệu đã khó, duy trì độ nổi tiếng sức hút lại càng khó hơn, Vậy chúng ta nên làm thế nào để duy trì thương hiệu cá nhân trong thời đại kĩ thuật số. Câu trả lời rằng: Tôi cần phải là chính tôi. Sống chân thật, phải thật là mình chính là cách duy trì thương hiệu cá nhân bền vững nhất.

Thế giới mạng mang đến cảm xúc mạnh mẽ, mang đến một sự thích thú đến gây nghiện, ai ai cũng đều muốn nổi tiếng trong thế giới đó. Nổi tiếng trên mạng  xã hội cũng là một sự thành công: nó cho chúng ta quyền lực, danh tiếng, địa vị,…nhưng nó không làm chúng ta cảm thấy hạnh phúc thực sự. Vậy niềm vui, hạnh phúc đến từ đâu? Nó đến từ những điều giản dị trong cuộc sống. Bạn không cần phải nổi tiếng trên Facebook, không cần có quá nhiều người theo dõi trên Instagram, chỉ cần bạn hạnh phúc với những gì mình đang có là đủ rồi.

Phần 2: Trong rừng thẳm

Thế kỉ 21, chúng ta đang phải đối diện nhiều nỗi sợ mới. Thế giới Internet đưa đến nhiều nỗi sợ khác nhau: áp lực làm sao để thu hút trên mạng xã hội, nỗi ám ảnh về sự hiện diện, nỗi sợ hãi bị cô lập,...những nỗi sợ này bắt nguồn từ Internet, người trẻ chúng ta vừa là thủ phạm, vừa là nạn nhân của chính mình. Mạng xã hội tiềm ẩn nhiều mỗi đe dọa, bởi nó là vùng đất tự do, là nguồn cơn kích hoạt rất nhiều thói xấu: đố kị, hung hăng, khoe mẽ,…  Việc hình thành thói ích kỉ, phê phán khiến con người ta luôn chạy theo thế giới ảo, hanh phúc, vẻ đẹp, lời ngợi khen luôn được đo đếm bằng lượng like, comment và share.Từ đó tạo nên những áp lực vô hình, từ việc đòi hỏi phải sở hữu những món đồ đắt giá, đòi hỏi diện mạo xinh đẹp đến nỗi sợ không thành công, khiến con người cảm thấy bất an và dằn vặt nhiều hơn. Để vượt qua nỗi sợ đó, chỉ có một cách duy nhất là cầm chắc vũ khí để vượt qua nỗi sợ. vậy vũ khí ở đây là gì? Vũ khí quan trọng nhất nằm ở chính bản thân chúng ta.  Dám đối mặt trực tiếp với nỗi sợ, nhìn nhận được vấn đề, hơn hết ta cần có sự cân bằng và an tâm về mặt tinh thần trong một thế giới không ngừng biến đổi. Chúng ta cần mở rộng lòng mình, lắng nghe và cởi mở chia sẻ suy nghĩ của mìnhvới người khác. Và cách đơn giản nhất chính là sống thật với bản thân mình.

Hãy là chính mình để hạnh phúc mới là điều quan trọng nhất. Chúng ta khi nhìn vào những gì được đăng tải trên mạng xã hội: những chuyến du lịch, những bữa tiệc sang trọng, tình yêu hạnh phúc…, phần nào cũng khiến chúng ta măc cảm, chạnh lòng, ta dần tự ti, cho rằng mình không bằng người khác, mình không có được hạnh phúc như họ. Nhưng chúng ta không hề biết rằng, những thứ đó chỉ là sự hào nhoáng bên ngoài mà người khác bày vẽ ra, chắc chắn ho cũng có những điều không vui, không hạnh phúc nhưng họ đâu cho ta biết điều đó. Chúng ta không nên tin tưởng những thứ hào nhoáng trên mạng, chúng ta không nên là những chú cừu non bị dắt mũi, luôn luôn theo đuổi hạnh phúc giống người khác, hãy là chính mình, biết trân trọng những gì mình đang có, không ngừng cố gắng, nỗ lực để cuộc sống tốt hơn.

Trong phần 2, chương mình cảm thấy ấn tượng nhất là Avartar hay một bông hoa. Phần viết này nói về tiêu chuẩn đẹp - xấu của con người. Trong thời đại hiện nay, đẹp được xem như là một lợi thế, một điều kiện để thành công và hạnh phúc.  Những người xấu thường tự ti, mặc cảm vì bị cười cợt, chê bai, đó chính là nỗi sợ, nỗi lo âu thường trực trong lòng mỗi bạn, đặc biệt là các bạn nữ. Nhưng đep ngoài đời chưa đủ mà cần phải đẹp online. Họ đầu tư vào các phần mềm chỉnh sửa ảnh, vào các món đồ công nghệ chụp hình đắt tiền. thế nhưng, tiêu chuẩn nhan sắc ngày càng thay đổi nhanh chóng, thời gian cũng làm nhan sắc phai tàn, nếu chúng ta dành hết thời gian và tâm sức chăm chút cho vẻ bề ngoài, tất nhiên những yếu tố khác sẽ đi xuống, chắc hẳn cũng không ai muốn mình chỉ được gắn mác với biệt danh là bình hoa di động đúng không?  Mỗi người đều có một vẻ đẹp riêng, không ai giống ai cả. Điều quan trọng là chúng ta biết cách làm cho vẻ đẹp ấy được tỏa sáng, rất có thể những khiếm khuyết của bản thân lại là điểm đặc biệt thu hút người khác, nếu chúng ta chau chuốt cho vẻ đẹp tâm hồn, rèn luyện cố gắng từng ngày thì thì bản thân chúng ta càng hấp dẫn hơn so với việc chỉ có vẻ bề ngoài thông thường. Một con người đẹp là một con người tổng hòa được hai vẻ đẹp trí tuệ và nhan sắc.

    Hãy nhớ lại cảm giác khi ngắm nhìn một bông hoa trong buổi sáng mùa xuân. Vì sao bông hoa nhỏ bé lại khiến ta thư thái, dễ chịu và yêu đời đến vậy? Chắc chắn không chỉ bởi vẻ mềm mại hay màu sắc tinh tế của những cánh hoa, mà còn là hương thơm dịu nhẹ, sự phản chiếu của ánh sáng, sự hòa hợp của khung cảnh xung quanh, và cả nhựa sống mà ta cảm nhận được trong bông hoa đang hé mở.

Phần 3: Bước cùng ánh sáng.

Trong cuộc sống có rất nhiều sự lựa chọn khác nhau, chúng ta phải đối diện với vô vàn sự lựa chọn nhưng chỉ được đưa ra một quyết định, nếu quyết định sai, ta sẽ bị lạc hướng. Tâm lí của nhiều người là không muốn có sự lựa chọn mạo hiểm, đó là nỗi sợ vô hình trong chính con người. Điều đó cũng đúng. Không ai lãnh hậu quả thay chúng ta nếu chúng ta sai đường, bản thân ta là do ta quyết định, không ai có quyền được phán xét. Nhưng chúng ta hãy thử bước ra khỏi vùng an toàn ấy, bởi vì sao? Vì ta không trẻ mãi. Vì con người sinh ra là để phiêu lưu, trong hành trình nhận thức và khám phá, con người ta sẽ tìm được những điều mới lạ, những điều mà chưa ai khám phá, nó thực sự thú vị và đem lại những giá trị, bài học bổ ích.

Để đưa ra quyết định đúng đắn, chúng ta cần có kĩ năng phản biện. Trong thời đại nhiều thông tin có nhiều thông tin rác, rất khó để chúng ta chọn lọc thông tin đúng đắn. Để làm được điều đó, chúng ta cần có thao tác lập luận, phân tích, hay còn gọi là tư duy phản biện. nó giúp kích thích sự khai mở sáng tạo, rèn luyện lối lập luận chính xác, logic cũng như tạo ra không khí học thuật cở mở, năng động, tự do. Người trẻ Việt Nam chưa quen việc phản biện, một phần bởi lối mòn tư duy của người Việt Nam xưa: Biêt thì thưa thớt, không biết thì dựa cột mà nghe, khi còn đi học, việc đưa ra một ý kiến trái chiều so với đám đông cũng bị xem là làm lố, phô trương,…Dần dần, chúng ta trở nên thụ động, yếu trong tranhh luận và làm việc nhóm, thiếu dũng cảm khi trình bày ý kiến trước giáo viên. Chính vì vậy, khi đọc những thông tin độc hại, không đúng sự thật, đa phần các bạn trẻ đều chưa suy nghĩ kĩ càng mà tin ngay những điều bày ra trước mắt. Cho nên, việc rèn luyện tư duy phản biện giúp ta đào sâu vấn đề, suy xét kĩ các bình diện để đưa ra thái độ, cách ứng xử phù hợp.

Trong chương này, tác giả còn đưa ra định nghĩa khác về thành công. Đối với bạn, thành công bạn hướng đến là gì? Mỗi người có một quan điểm riêng về sự thành công. Có người cho rằng, thành công là kiếm được nhiều tiền, có nhà lầu, xe hơi, công việc ổn định,…nhưng cũng có người cho rằng, thành công là khi ta kiến tạo thế giới tốt đẹp hơn. còn đối với tác giả, thành công chính là hạnh phúc. Có những người tưởng như đứng trên đỉnh cao danh vọng, nhưng họ không hề thấy sung sướng, bởi đó không phải những cái họ thật sự tìm kiếm. Họ không hạnh phúc,. Họ không lắng nghe trái tim mình, luôn áp đặt mình phải giống như người khác, nghe theo sự chỉ dẫn của gia đình, bạn bè, xã hội, để rồi sau này phải hối hận. Bởi vậy, hãy để ý những đổi thay trong cảm xúc và tinh thần chúng ta, hãy đánh dấu thời khắc quan trọng khi con tim lên tiếng. Đó chính là dấu vết đưa ta đến đúng hệ giá trị bản thân, đưa chúng ta đến vơi hạnh phúc..

    Cuộc đời mỗi người là bức tranh do chính người ấy vẽ nên. Lựa chọn hành động tạo nên chi tiết cho bức tranh. Tinh thần và thái độ sống tạo nên những mảng màu. Vậy nên, hãy sống để khi nhìn lại bức tranh toàn cảnh, ta có thể hạnh phúc mỉm cười. Và đó chính là thành công lớn nhất với mỗi chúng ta, khi được nhận  món quà sự sống.

Một chút suy ngẫm

Đối với mình, đây là cuốn sách rất dễ đọc, tất cả những nội dung, những ý kiến được trình bày trong đó vô cùng dễ hiểu, mỗi ý kiến được đưa ra đều có những ví dụ, dẫn chúng cụ thể, những dẫn chứng ấy đều là những sự kiện, tin tức nóng hổi, mới mẻ và gần gũi với sự quan tâm của giới trẻ hiện nay. Cuốn sách đưa ra một số chỉ dẫn ta cần, đề xuất một số kĩ năng thiết yếu giúp con người thích nghi và tồn tại trong thời đại công nghệ, khi mà cuộc sống đầy rẫy những thông tin trái chiều đánh lạc hướng, nhiều áp lực khiến ta sợ hãi. Cuốn sách sẽ là hành trang để chúng ta tự bảo vệ, tìm kiếm hạnh phúc,  phát triển bản thân và chinh phục những mục tiêu đời mình.